“Wetenschap is een verhaal dat nooit af is”

Een paar minuten doorklikken op de website van Hetty Helsmoortel is genoeg om in minstens vijf verschillende werelden te belanden. Al is de rode draad nooit ver te zoeken: wetenschap, wetenschap en nog eens wetenschap.

Interview - Phéline Thierens

© KREW

Hetty, kun je je het moment waarop je bewust voor wetenschap als carrière koos nog herinneren ?

“Op de middelbare school begon ik mij af te vragen wat ik later wilde worden. Ik was in meerdere vakken goed: Nederlands, geschiedenis, chemie. Maar ik was ook een rebel. Net zoals mijn leraar chemie: die schopte al eens graag tegen schenen en gaf kritiek op de directie. Misschien stom om te zeggen, maar door de klik met die leraar ben ik wetenschappen gaan studeren. Had die toevallig Nederlands gegeven, was alles waarschijnlijk anders uitgedraaid (lacht).”

“Dat toont dat je als puber door veel meer gestuurd wordt dan alleen de inhoud van een bepaald vak. Ook emoties, mensen zijn een factor. Dat is bij wetenschap niet anders. Wetenschap is niet alleen saaie materie waarbij we altijd maar de waarheid zoeken. Het is passie, verwondering, teleurstelling, bijgeloof, ego’s, ruzie… Allemaal gedreven door mensen. Die lijn is een groot stuk van Missie 2021.”

Hoe belandt een master in moleculaire biologie en doctor in de gezondheidswetenschappen in theaterzalen overal in Vlaanderen? 

“Niet vergeten, na mijn master heb ik twee jaar drama aan het RITCS gestudeerd. Dat bleek uiteindelijk niets voor mij: ik miste de wetenschap. Maar op het moment dat ik die theaterstudies stopte om te gaan doctoreren, bleef de drang om op een podium te staan. Dus Missie 2021 kunnen spelen, is een droom die uitkomt. Voor mij is de cirkel echt rond.”

Waaraan kunnen de kijkers bij Missie 2021 zich verwachten, zo ergens tussen wetenschap en theater?

“Je kunt het omschrijven als een kruising tussen jaaroverzicht en theater. Vanuit mijn achtergrond aan het RITCS ben ik op zoek gegaan naar een passend scènebeeld en theatrale vertelvormen. Een vraag die ik sinds mijn opleiding niet kan loslaten blijft: in welke vorm breng je theater over wetenschap?”

“Dan nog het liefst voor mensen die op school zeiden: bah, fysica, bah, chemie. Mijn grootste drijfveer is net die mensen naar huis laten gaan en horen zeggen: Moeje nu e keer weetn… (lacht). Dat wil ik in elk geval graag proberen.”

Behalve voor volwassenen, speel je de voorstelling ook voor jongeren. Verandert de aanpak naargelang het publiek dat voor je zit?

“De voorstelling blijft exact dezelfde. Eigenlijk gaven ze mij bij de VRT ooit mee dat je zoiets voor een geïnteresseerde 14-jarige moet maken. Veel mensen die wetenschap tot bij een groter publiek willen brengen, trappen in die val om te denken dat mensen meer weten dan in werkelijkheid het geval is. En ook: bij jongeren uit het zesde middelbaar zit die wetenschappelijke materie nog veel frisser in het geheugen dan bij pakweg mijn moeder van 65.”

“Ik kan het natuurlijk uitsluitend hebben over wetenschappelijke wereldgebeurtenissen, maar ik wil wat ik vertel vooral herkenbaar houden. We hebben allemaal iets met wetenschap. Dat heeft bijvoorbeeld de coronacrisis wel duidelijk gemaakt.”

Zoals vele projecten was die crisis ook de reden waarom Missie 2021 werd uitgesteld. Is de inhoud daardoor veranderd?

“Vorig jaar worstelde ik daar wel mee. Mensen horen al genoeg over corona, moet ik daar dan nog iets mee doen? Dus ben ik eigenlijk bewust voor andere verhalen beginnen kiezen. De ruimtevluchten van Virgin Galactic en Elon Musk met zijn SpaceX bijvoorbeeld. Dat lijkt zich letterlijk en figuurlijk ver boven ons hoofd af te spelen. Maar waarom is het voor ons op aarde nu zo belangrijk om andere planeten te ontdekken?”

“De grote rode draden blijven wel hoe wij door ziektes getroffen worden, de verkenning van de ruimte, het klimaat… Alleen de specifieke uitwerking verandert nog afhankelijk van overlijdens of bepaalde wetenschappelijke doorbraken. Maar een boodschap die ik graag wil meegeven is: wetenschap is een verhaal dat nooit af is.”

© KREW

Eind maart 2021 publiceerde de European Space Agency (ESA) een vacature voor de volgende lichting astronauten. Ben jij bij het horen van dat nieuwsbericht onmiddellijk in actie geschoten? Of lag je sollicitatiebrief stiekem al een tijdje klaar?

“Bijna letterlijk dat eerste (lacht). In de podcast Nerdland breng ik vaak verslag uit over de ruimte. Ik heb in eerste instantie die vacature gewoon aandachtig gelezen om erover te kunnen vertellen in die context. Tot ik merkte dat ik zelf redelijk wat vereiste vakjes kon aanvinken. Toen heb ik in een fractie van een seconde beslist dat ik mij kandidaat zou stellen.”

Een hashtag die intussen leeft op social media is #HettyForSpace.

“Na de bekendmaking van mijn kandidatuur voor astronaut is de media-aandacht ontploft. Maar ik méén het wel. Ik wil heel graag weten hoe ver ik kan geraken. Je moet weten: ik heb acht jaar kankeronderzoek gedaan. Daarin focus je op een detail van een detail van een detail. Binnen de wetenschapscommunicatie krijg ik letterlijk en figuurlijk de ruimte om vanalles te ontdekken.”

“Er zijn natuurlijk meer dan tienduizend kandidaten voor die vacature. Ik ben dus realistisch: we zien wel wat ervan komt. En ook al lukt het mij niet, het pad ernaartoe is minstens even interessant als de bestemming. De kennis die ik opgedaan heb, mensen die ik leerde kennen, ideeën voor nieuwe projecten…  Mijn missie is bij wijze van spreken al geslaagd (lacht).”

Je bent geboren en getogen in Oostende. Heb jij een sterke band met de stad?

“Enorm sterk. Door de zee onder andere. Bijna niet uit te leggen aan mensen die er niet zijn opgegroeid. Ook door het Oostendse amateurtheatergezelschap Teater Studio James Ensor. Over het amateurcircuit kan soms een beetje neerbuigend gedaan worden, maar voor mij heeft dat zoveel betekend. Het contact met mensen, samen naar een voorstelling toewerken. En vooral: je krijgt daar de kans om in andermans hoofd te kruipen en gewoon even mens te zijn. Ik vind het dus fantastisch dat De Grote Post amateurgezelschappen blijft ondersteunen.”

“Ik ben een tijd geleden verhuisd, maar de liefde voor mijn geboortestad zal nooit roesten. Daarom ben ik ook zo blij dat ik in Oostende in première mag gaan!”